Çocuklarda Vezikoüreteral Reflü Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda Vezikoüreteral Reflü: İdrar Yolu Sağlığını Tehdit Eden Önemli Bir Durum

Vezikoüreteral reflü, mesanede biriken idrarın üreterler aracılığıyla tekrar böbreklere kaçması durumudur. Normalde, böbreklerden üreterler aracılığıyla mesaneye iletilen idrar, burada depolanır ve mesanenin belirli bir kapasiteye ulaşmasının ardından dışarı atılır. Ancak vezikoüreteral reflü durumunda, bu doğal akış tersine döner ve idrar, mesaneden üreterlere ve oradan da böbreklere geri kaçar. Bu, böbreklerde hasara neden olabilir ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Vezikoüreteral reflü, genellikle doğumsal bir durumdur, ancak bazen idrar yolu enfeksiyonları veya diğer idrar sistemi bozuklukları sonucu gelişebilir.

Bu yazıda, vezikoüreteral reflünün ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini, tanı ve tedavi yöntemlerini ayrıntılı bir şekilde ele alacağız. Ayrıca, çocukların idrar yolu sağlığına dair önemli ipuçları da paylaşacağız.

Vezikoüreteral Reflü Nedir?

Vezikoüreteral reflü, mesanede biriken idrarın, üreterler aracılığıyla böbreklere geri kaçmasıdır. Normalde, böbreklerde üretilen idrar, üreterler yoluyla mesaneye iletilir ve burada depolanarak mesanenin dolması ile dışarı atılmak üzere atılır. Fakat vezikoüreteral reflü durumunda, idrar mesaneden üreterlere geri kaçabilir. Bu geri kaçış, böbreklerin enfekte olmasına, iltihaplanmasına ve zamanla kalıcı hasara yol açabilir.

Vezikoüreteral reflü, özellikle çocuklar arasında yaygın bir hastalık olup, çoğu zaman doğuştan gelir. Bununla birlikte, idrar yolu enfeksiyonları, mesanede idrarın düzgün şekilde boşaltılmaması gibi sebepler de reflüye neden olabilir. Vezikoüreteral reflü zamanında tedavi edilmediğinde, böbreklerin hasar görmesi ve böbrek fonksiyonlarının bozulması riskleri vardır. Bu yüzden, erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir.

Vezikoüreteral Reflünün Görülme Sıklığı

Vezikoüreteral reflü, toplumda genellikle %1-2 arasında görülmektedir. Çocukluk yaş grubunda daha sık rastlanan bir durumdur. Çoğunlukla, 5 yaş altındaki çocuklarda görülür ve erkek çocuklarında daha sık rastlanır. Ancak, erkeklerin büyümesiyle birlikte bu oran azalır ve özellikle kız çocuklarında reflü daha yaygın hale gelir. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda reflü oranı daha yüksektir.

Bunun dışında, reflü hastalığı, kalıtsal faktörlerle de ilişkilidir. Yani, ailesinde vezikoüreteral reflüsü olan çocuklar için bu hastalığın görülme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca, doğumda düşük kilolu bebekler, idrar yolu tıkanıklığı olan bebekler veya mesane gelişimi sorunları olan bebeklerde de reflü gelişme riski artabilir.

Vezikoüreteral Reflü Neden Olur?

Vezikoüreteral reflünün en yaygın nedeni, doğumsal olarak üreter ve mesane arasındaki kapakçık yapısının düzgün gelişmemesidir. Bu kapakçık, idrarın mesaneden üreterlere kaçmasını engeller. Ancak bazı bebeklerde bu kapakçık tam olarak gelişemez ve idrarın geri kaçmasına yol açar. Genetik faktörler de bu hastalığın gelişiminde etkili olabilir. Eğer ailede vezikoüreteral reflüsü olan bir birey bulunuyorsa, çocuklarda da bu durumu görme olasılığı artar.

Bunun dışında, bazı idrar yolu enfeksiyonları da reflüyü tetikleyebilir. İdrar yolu enfeksiyonları, mesane ve üreter yollarında iltihaplanmalara neden olabilir, bu da idrarın geri kaçmasına sebep olabilir. Anormal işeme alışkanlıkları, mesane kaslarının zayıf olması, kabızlık gibi durumlar da reflüyü kötüleştirebilir.

Vezikoüreteral Reflünün Belirtileri

Vezikoüreteral reflünün belirtileri, yaşa ve reflünün şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Yeni doğan ve bebeklerde daha farklı belirtiler gözlemlenirken, büyük çocuklarda farklı semptomlar ortaya çıkabilir.

• Yeni doğan ve bebeklerde:
  • Sebebi açıklanamayan yüksek ateş
  • İştahsızlık, kilo alamama ve gelişme geriliği
  • Huzursuzluk ve uyku bozuklukları
  • İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi
  • İdrarda kötü koku
  • Hızlı bir şekilde sağlıksız büyüme ve gelişme geriliği
• Büyük çocuklarda:
  • İdrar yaparken yanma ve ağrı
  • Sık sık idrara çıkma, ancak idrarın az miktarda olması
  • İdrarda kötü koku ve kan
  • Bel ve karın bölgesinde ağrı
  • İdrar kaçırma ve altına kaçırma

Çocuklar, idrar yolu enfeksiyonu geçirdiklerinde daha da yüksek risk altında olurlar. Özellikle ateşin açıklanamayan şekilde yüksek olduğu durumlar, reflüyü işaret edebilir. Bunun yanı sıra, çocuklarda sık sık idrar yolu enfeksiyonu yaşanıyorsa, reflü şüphesiyle daha derinlemesine bir değerlendirme yapılması gerekir.

Vezikoüreteral Reflü Tanı Yöntemleri

Vezikoüreteral reflü tanısı koymak için çeşitli testler yapılır. İlk olarak, idrar yolu enfeksiyonu geçiren bir çocukta, enfeksiyonun sebebinin reflü olup olmadığı araştırılır. Bunun için, böbreklerin durumunu görmek amacıyla ultrasonografi yapılabilir. Ultrasonografi, böbreklerde genişleme veya diğer anormallikleri tespit etmekte yardımcı olur. Ancak bu test, reflüyü doğrudan göstermez.

Asıl tanı koyma işlemi için voiding sistoüretrografisi (VCUG) adlı test kullanılır. Bu testte, mesaneye bir kateter yerleştirilir ve mesaneye özel bir sıvı enjekte edilir. Bu sıvı, idrar yaparken mesaneden üreterlere doğru geçerken, film çekilerek reflünün derecesi ve etkilediği alan belirlenir.

Eğer reflü nedeniyle böbreklerde hasar oluşmuşsa, DMSA sintigrafisi gibi ileri düzey testler yapılır. Bu testler, böbrek fonksiyonlarını değerlendirir ve reflüye bağlı olarak böbreklerdeki kalıcı hasarları ortaya çıkarabilir.

Vezikoüreteral Reflü Tedavi Yöntemleri

Vezikoüreteral reflü tedavisinde, hastalığın seviyesi, hastanın yaşı, böbrek sağlığı, aile geçmişi gibi birçok faktör göz önünde bulundurulur. Vezikoüreteral reflünün tedavisinde temel amaç, böbreklere olan zararları en aza indirgemek ve idrarın doğru bir şekilde akışını sağlamaktır.

1. İzlem ve İlaç Tedavisi: Hafif dereceli reflü vakalarında, doktorlar genellikle izlemeyi tercih eder. Bu durumda, düzenli olarak ultrason ve idrar tahlilleri yapılır. Ayrıca, idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesi için antibiyotik tedavisi de uygulanabilir.

2. Cerrahi Müdahale: Reflü ciddi boyutlara ulaşmış ve böbreklerde hasara yol açacak şekilde ilerlemişse, cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi seçeneklerden biri, üreterin mesaneye bağlandığı bölgedeki kapakçığın onarılmasıdır. Bu işlem, genellikle laparoskopik olarak yapılır.

3. Endoskopik Tedavi: Bazı durumlarda, endoskopik tedavi ile idrarın üreterlere kaçışı engellenebilir. Bu işlemde, mesaneye küçük bir kamerayla girilir ve reflüyü engelleyecek bir madde enjekte edilir.

Sonuç

Vezikoüreteral reflü, idrar yolu sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur, ancak erken tanı ve tedavi ile böbrek hasarı riski büyük ölçüde azaltılabilir. Ebeveynlerin çocuklarındaki idrar yolu sorunlarına dikkat etmeleri ve erken müdahale etmeleri, hastalığın etkilerini azaltabilir. Eğer çocuğunuzda reflü belirtileri görüyorsanız, bir üroloji uzmanına başvurmanız önerilir.